Circulair aanbesteden -
het benutten van kansen
voor CO2-reductie
oplossingsrichtingen?
Circulair aanbesteden - het benutten van kansen voor CO2-reductie
Overwogen kan worden om vaker gebruik te maken van procedures waarin een concurrentiegerichte dialoog of onderhandelingen met de inschrijvers kunnen worden gevoerd. Door inschrijvers al in een vroeg stadium te betrekken bij het oplossen van duurzaamheidsvraagstukken kan duurzaamheid een effectievere rol krijgen in de aanbesteding. Ook de keuze voor het type contract speelt een rol. Positieve ervaringen zijn er met alliantiecontracten, waarin opdrachtgever en opdrachtnemer gemeenschappelijke doelstellingen hebben, winst en risico delen en over en weer openheid van zaken geven, onder meer over kosten en budget.
Een belangrijke oplossing ligt in de beoordeling van duurzaamheid als onderdeel van de gunningscriteria. Er is behoefte aan het objectief meten en waarderen van duurzaamheid, zoals de met een oplossing te behalen CO2-reductie. Daarnaast zou de prijs als gunningscriterium minder doorslaggevend moeten zijn.
Dit kan bewerkstelligd worden door verhoudingsgewijs meer gewicht toe te kennen aan kwaliteitsaspecten zoals duurzaamheid, maar ook door ervoor te zorgen dat duurzaamheidscriteria voldoende onderscheidend vermogen hebben en inschrijvers uitdagen om juist daarop te concurreren.
Het opleggen van algemeen toepasbare overkoepelende meetmethoden voor duurzaamheid en circulariteit wordt niet gezien als geschikte oplossing. Begin klein en sectorgericht, zodat de methode telkens kan worden afgestemd op de bijzonderheden binnen de betreffende sector en flexibiliteit wordt behouden.
Tot slot - hoe voor de hand liggend ook: betere communicatie, meer vertrouwen over en weer en evenwichtige afspraken over kosten en risicodeling bij innovaties zullen de rol van duurzaamheid en circulariteit binnen aanbestedingen verder kunnen versterken.
uitdagingen?
Circulair aanbesteden - het benutten van kansen voor CO2-reductie
- Innovatieve producten of oplossingen hebben zichzelf in de praktijk nog niet bewezen, terwijl beheerders of uitvoerders bij aanbestedende diensten liever een bewezen oplossing krijgen. Dit leidt vaak tot een kleurloos compromis in de uiteindelijke aanbesteding, waarin duurzaamheid niet de rol krijgt die het verdient.
- Ook het beoordelingssysteem in veel aanbestedingen daagt inschrijvers niet daadwerkelijk uit om zich te onderscheiden op duurzaamheid. Innovaties zijn vaak duur, maar worden niet tegen kostprijs gewaardeerd in een aanbesteding. Zo komt het voor dat een innovatief product dat € 10,- kost slechts € 2,- aan gunningsvoordeel oplevert bij de kwalitatieve beoordeling, waardoor het voor de inschrijver rationeler is om de oude techniek aan te bieden. Dat levert hem immers een grotere kans op gunning.
- Het ontbreekt in de praktijk nog aan objectieve en transparante methoden om duurzame of circulaire producten te scoren en onderling te vergelijken. Hierdoor worden soms appels met peren vergeleken en worden aanbestedingen gewonnen door inschrijvers die onder de streep niet het meest duurzame product of werk hebben aangeboden.
- Een lastig vraagstuk is hoe de kosten voor innovatie tussen aanbesteder en inschrijver moeten worden verdeeld. Hierbij moet in aanmerking worden genomen dat het verdienmodel van bedrijven haaks staat op de belangen van de overheid. Zo is een aannemer winst gedreven, terwijl de overheid zo min mogelijk wil betalen voor de opdrachten die hij in de markt zet. Deze tegengestelde belangen dragen eraan bij dat innovatie stagneert.
Circulair aanbesteden - het benutten van kansen voor CO2-reductie
Dit wordt nog versterkt doordat de mogelijkheden om binnen aanbestedingen een dialoog te voeren beperkt zijn. Kansen op innovatie blijven hierdoor onbenut.
Tegelijkertijd geven veel ondernemingen aan dat zij, gedreven door hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen, wel actief bezig zijn met de implementatie van concrete duurzaamheidsmaatregelen in hun organisatie en bij de uitvoering van projecten. Ook zien we in Nederland en België al een groot aantal best practices op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Een voorbeeld zijn contracten waarbij het eigendom van een product of werk niet wordt overgedragen aan de aanbesteder, maar het betreffende product of werk 'as a service' wordt aangeboden. Hierdoor houdt de leverancier of aannemer zeggenschap over het geleverde product of werk en wordt hergebruik na het eindigen van het contract mogelijk gemaakt.
De publieke sector in Nederland geeft jaarlijks meer dan € 70 miljard uit via aanbestedings-procedures, onder meer voor projecten op het terrein van bouw en infrastructuur, vervoer, energie en kantoren. Aanbestedingen kunnen dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van CO2-reductiedoelstellingen.
Duurzaamheid speelt al in veel aanbestedingen een rol. Er is bij aanbestedende diensten ook al veel kennis over duurzaamheid aanwezig, maar niet altijd bij de afdeling die verantwoordelijk is voor de inkoop. Aanbesteders missen soms technische kennis om op het juiste niveau passende specificaties op te stellen. Verder schuurt het binnen aanbestedende diensten soms tussen het ambitieniveau ten aanzien van duurzaamheid van de beleidsmakers en de praktische eisen en wensen waaraan het te leveren product of het uit te voeren werk moet voldoen van de beheerders en uitvoerders. Daarnaast ervaren veel partijen wantrouwen tussen aanbesteders en inschrijvers.
Een circulaire economie levert een substantiële bijdrage aan reductie van de CO2-uitstoot. Circulair inkopen wordt daarom gestimuleerd door de Rijksoverheid. Toch is circulair aanbesteden niet eenvoudig. In deze workshop bekeken we onder andere hoe marktpartijen en overheden elkaar de hand kunnen reiken om de kansen van circulair inkopen voor CO2-reductie (nog) beter te benutten.
Stand van zaken
Grootste uitdagingen
Oplossingen
Inhoudsopgave
Een circulaire economie levert een substantiële bijdrage aan reductie van de CO2-uitstoot. Circulair inkopen wordt daarom gestimuleerd door de Rijksoverheid. Toch is circulair aanbesteden niet eenvoudig. In deze workshop bekeken we onder andere hoe marktpartijen en overheden elkaar de hand kunnen reiken om de kansen van circulair inkopen voor CO2-reductie (nog) beter te benutten.
Scroll naar beneden
De publieke sector in Nederland geeft jaarlijks meer dan € 70 miljard uit via aanbestedings-procedures, onder meer voor projecten op het terrein van bouw en infrastructuur, vervoer, energie en kantoren. Aanbestedingen kunnen dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van CO2-reductiedoelstellingen.
Duurzaamheid speelt al in veel aanbestedingen een rol. Er is bij aanbestedende diensten ook al veel kennis over duurzaamheid aanwezig, maar niet altijd bij de afdeling die verantwoordelijk is voor de inkoop. Aanbesteders missen soms technische kennis om op het juiste niveau passende specificaties op te stellen. Verder schuurt het binnen aanbestedende diensten soms tussen het ambitieniveau ten aanzien van duurzaamheid van de beleidsmakers en de praktische eisen en wensen waaraan het te leveren product of het uit te voeren werk moet voldoen van de beheerders en uitvoerders. Daarnaast ervaren veel partijen wantrouwen tussen aanbesteders en inschrijvers.
Dit wordt nog versterkt doordat de mogelijkheden om binnen aanbestedingen een dialoog te voeren beperkt zijn. Kansen op innovatie blijven hierdoor onbenut.
Tegelijkertijd geven veel ondernemingen aan dat zij, gedreven door hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen, wel actief bezig zijn met de implementatie van concrete duurzaamheidsmaatregelen in hun organisatie en bij de uitvoering van projecten. Ook zien we in Nederland en België al een groot aantal best practices op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Een voorbeeld zijn contracten waarbij het eigendom van een product of werk niet wordt overgedragen aan de aanbesteder, maar het betreffende product of werk 'as a service' wordt aangeboden. Hierdoor houdt de leverancier of aannemer zeggenschap over het geleverde product of werk en wordt hergebruik na het eindigen van het contract mogelijk gemaakt.
Circulair aanbesteden -
het benutten van kansen
voor CO2-reductie
uitdagingen?
- Innovatieve producten of oplossingen hebben zichzelf in de praktijk nog niet bewezen, terwijl beheerders of uitvoerders bij aanbestedende diensten liever een bewezen oplossing krijgen. Dit leidt vaak tot een kleurloos compromis in de uiteindelijke aanbesteding, waarin duurzaamheid niet de rol krijgt die het verdient.
- Ook het beoordelingssysteem in veel aanbestedingen daagt inschrijvers niet daadwerkelijk uit om zich te onderscheiden op duurzaamheid. Innovaties zijn vaak duur, maar worden niet tegen kostprijs gewaardeerd in een aanbesteding. Zo komt het voor dat een innovatief product dat € 10,- kost slechts € 2,- aan gunningsvoordeel oplevert bij de kwalitatieve beoordeling, waardoor het voor de inschrijver rationeler is om de oude techniek aan te bieden. Dat levert hem immers een grotere kans op gunning.
- Het ontbreekt in de praktijk nog aan objectieve en transparante methoden om duurzame of circulaire producten te scoren en onderling te vergelijken. Hierdoor worden soms appels met peren vergeleken en worden aanbestedingen gewonnen door inschrijvers die onder de streep niet het meest duurzame product of werk hebben aangeboden.
- Een lastig vraagstuk is hoe de kosten voor innovatie tussen aanbesteder en inschrijver moeten worden verdeeld. Hierbij moet in aanmerking worden genomen dat het verdienmodel van bedrijven haaks staat op de belangen van de overheid. Zo is een aannemer winst gedreven, terwijl de overheid zo min mogelijk wil betalen voor de opdrachten die hij in de markt zet. Deze tegengestelde belangen dragen eraan bij dat innovatie stagneert.
Circulair aanbesteden - het benutten van kansen voor CO2-reductie
“Kies duurzaamheid als doorslaggevend criterium
in plaats van de prijs”
— Léon Korsten, Partner Litigation
& Regulatory
oplossings-
richtingen?
Circulair aanbesteden - het benutten van kansen voor CO2-reductie
Overwogen kan worden om vaker
gebruik te maken van procedures waarin een concurrentiegerichte dialoog of onderhandelingen met de inschrijvers kunnen worden gevoerd. Door inschrijvers al in een vroeg stadium te betrekken bij het oplossen van duurzaamheidsvraag-stukken kan duurzaamheid een effectievere rol krijgen in de aanbesteding. Ook de keuze voor het
type contract speelt een rol. Positieve ervaringen zijn er met alliantiecontracten, waarin opdrachtgever en opdrachtnemer gemeenschappelijke doelstellingen hebben, winst en risico delen en over en weer openheid van zaken geven, onder meer over kosten en budget.
Een belangrijke oplossing ligt in de beoordeling van duurzaamheid als onderdeel van de gunningscriteria. Er is behoefte aan het objectief meten en waarderen van duurzaamheid, zoals de met een oplossing te behalen CO2-reductie. Daarnaast zou de prijs als gunningscriterium minder doorslaggevend moeten zijn. Dit kan bewerkstelligd worden door verhoudingsgewijs meer gewicht toe te kennen aan kwaliteitsaspecten zoals duurzaamheid, maar ook door ervoor te zorgen dat duurzaamheidscriteria voldoende onderscheidend vermogen hebben en inschrijvers uitdagen om juist daarop te concurreren.
Het opleggen van algemeen toepasbare overkoepelende meetmethoden voor duurzaamheid en circulariteit wordt niet gezien als geschikte oplossing. Begin klein en sectorgericht, zodat de methode telkens kan worden afgestemd op de bijzonderheden binnen de betreffende sector en flexibiliteit wordt behouden.
Tot slot - hoe voor de hand liggend ook: betere communicatie, meer vertrouwen over en weer en evenwichtige afspraken over kosten en risicodeling bij innovaties zullen de rol van duurzaamheid en circulariteit binnen aanbestedingen verder kunnen versterken.
Terug naar boven
Circulair aanbesteden - het benutten van kansen voor CO2-reductie